Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados


Paleografía: ha
Grafía normalizada: a
Traducción uno: cosa humosa, ha quiere decir no (25b)
Traducción dos: cosa humosa, ha quiere decir no (25b)
Diccionario: Sahagún Escolios
Contexto:COSA HUMOSA, HA QUIERE DECIR NO (25B)

ynic naui cap. Ytech tlatoa yn tlatocayotl

ynic ce parrapho ytech tlatoa yn tlacamecayotl.



Tatli (1), teta (*), in teta tlacamecayonelhuayutl (2), tlacamecayopeuhcayutl (3), in qualli (4) y yollo teta yiel (5), tlaceliani (6), moyolitlacoani (7), motequipachoani (8), cuexane (9), teputze (10), macuche (11).

Tlacazcaltia (12), tlacauapaua (13), teizcaltia (14), teizcalia (15), tenonotza (16), tenotza (17), tenemiliztia (18), coyauac (19) tezcatl quitemanilia (20) yn necoc (21) xapo quitequechilia (22) yn tomauac (23) ocutl (24), yn hapocyo (25), motetzontia (26), tetetzôtia (26), tlapachoa (27), tetlapachilhuia (28), monepacholtia (29), monemachtia (30), tenepacholtia (31), veca (33) tlachia (34), tetlamachia (35), tlatlalia (36), tlatecpana (37)
= El 10. libro /quynto cap,/ habla de la cosas humanas

El primero parrapho (capitulo) habla de la sucesion del pare[n]tesco



Padre.

El padre es la primera rayz y cepa del parentesco: la propriedad del buen padre es ser diligente, cuidadoso, q[ue] con perseuerancia riga su casa y la sustente. El buen padre cria y mantiene a sus hijos, y dalos buena criança y doctrina, y ríñe los y dalos buenos exemplos y buenos co[n]sejos, y haze tesoro para ellos y guarda: tiene cuenta con el gasto de su casa y regla a sus hijos enel gasto, y prouee las cosas de adelante.

* El hijo del señor dize a su padre nopiltzintzin. Nopiltzintzine. la hija dize le noconetzin. Notecu. Totecu. Notecuiyo

* El hijo del principal, mercader o oficial dize a su padre. Niccauhtzin. Niccauhtzine. La hija dizele. Noconetzin.

* El hijo del labrador dize asu pa[dre] notatzin. Notecutzin. Notecutze. Tecutze. Tachitze. Tachietze. La hija dize le. Notecutzin. Tecuhtzin. tachitzin

1: padre, caso nota

2: rayz de generacion, ca. notlacamecayonelhuayo, notlacamecayonelhuayouh

3: principio del parentesco, ca. notlacamecayopeuhca, notlacamecayopeuhcayo

4: persona de buena co[n]dicion o de buen corazón

5: cosa diligente

6: idem, ca. notlacelicauh

7: persona cuidadoza

8: idem, ca. nonetequipachocauh

9: el que rige o sustenta algún cargo, estos tres vocablos andan siempre juntos, caso: nomacochecauh, noteputzecauh, nocuexanecauh



12: persona que mantiene o cria a otros. P[reterito]: onitlacazcalti

13: doctrinar o enseñar buena crianza. Pt. onitlacauapauh

14: oniteizcalti

15: idem pt. oniteizcali

16: aconsejar pt. onitenonotz

17: reprehender pt. onitenotz

18: dar buen ejemplo pt. onitenemilizti

19: espejo ancho, ca. coyauac notezcauh

20: poner algo delante de otro pt. onictemanili

21: espejo de dos hazes o polido de ambas partes

22: poner o presentar alguna cosa enhiesta delante de otro pt. onictequechili

23: cosa gruesa, ca. notomauacauh

24: hacha de teas, ca. nocouh

25: cosa humosa, ca. nopocyocauh, ha quiere decir no

26: atesorar para si pt. oninotetzonti

27: atesorar para otro pt. onitetetzonti

28: guardar su hazienda pt. onitlapacho

29: guardar algo pa[ra] otro pt. onitetlapachilhui

30: tener cuenta cô lo q? gasta pt. oninonepacholti

31: guardar para quâdo fuere menester pt. oninonemachti

32: enseñar o guardar pt. onitenepachulti

33: veca lexos, ca. noueca

34: mirar pt. onitlachix

35: disponer o repartir las cosas ordenadamête pt. onitetlamachi

36: idem o mâdar pt. onitlatlali

37: ordenar pt. onitlatecpa

(A_88r)

Fuente: 1565 Sahagún Escolio
Notas: ha--


Entradas


a - En: 1547 Olmos_G    a - En: 1565 Sahagún Escolio    a - En: 1571 Molina 2    a - En: 1580 CF Index    a - En: 1645 Carochi    a - En: 1645 Carochi    a - En: 1780 Clavijero    a - En: 17?? Bnf_362bis    a - En: 17?? Bnf_362bis    a - En: 17?? Bnf_362bis    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2002 Mecayapan    a - En: 2004 Wimmer    

Paleografía


-a - En: 2002 Mecayapan    -a - En: 2002 Mecayapan    â' - En: 2002 Mecayapan    â' - En: 2002 Mecayapan    â' - En: 2002 Mecayapan    a- - En: 2002 Mecayapan    Â? - En: 17?? Bnf_362bis    ah - En: 1580 CF Index    ha - En: 1565 Sahagún Escolio    

Traducciones


ya - En: 2002 Mecayapan    ya - En: 2002 Mecayapan    no - En: 1547 Olmos_G    ¡oh!, ¡eh! (interjección) - En: 1645 Carochi    no / mä nën ~, no dejar de (vetativo afirmativo) / ~hueli(ti), imposible - En: 1645 Carochi     - En: 1780 Clavijero    es privativa porq[ue] significa privacion, carencia, defecto, y asi unida a los nombres hace q[ue] estos signifiquen la carencia de lo q[ue] sin esa union significaban - En: 17?? Bnf_362bis    privativa e interrogativa. vide Amonel - En: 17?? Bnf_362bis    interjection, oh ! - En: 2004 Wimmer    en composició[n] & per sincopan, quiere dezir no, assi como, amo nitlacaqui, que quiere dezir, no entiendo. et per sincopam dizen, anitlacaqui. et sic de alijs. - En: 1571 Molina 2    agua - En: 2002 Mecayapan    ¿quién? - En: 2002 Mecayapan    agua; arroyo, río - En: 2002 Mecayapan    ¿Ix aticnequi ista'? ¿No quieres sal? - En: 2002 Mecayapan    Aunq[ue] son adverbios de negacion, pero por ser interrogativo afirman - En: 17?? Bnf_362bis    VII-57 - En: 1580 CF Index    cosa humosa, ha quiere decir no (25b) - En: 1565 Sahagún Escolio    

Textos en Temoa

<article class='nahuatl' data-parrafo='1v-6'>

<a href='http://temoa.iib.unam.mx/cantares-cantares-mexicanos/1v'> 1v 6a>

Ca moch nicuito ya in nicuicani ic niquimicpaxochiti in tepilhuan inic niquimahpan in çan inmac niquinten niman niquehuaya yectli ya cuicatlxvii ic netimalolo in tepilhuan ixpan in Tloque in Nahuaque auh in ahtley ymahcehuallo can quicuiz can quittaz in huelic xochitl auh cuix nohuan aciz aya in Xochitlalpan in Tonacatlalpan yn ahtley ymahcehuallo in nentlamati in tlaytlacohua in tlalticpac ca çan quitemahcehualtia in Tloque in Nahuaque in tlalticpac ye nican ic chocan noyollo noconilnamiqui a in ompa onitlachiato y Xochitlalpan a nicuicani

article> <article class='traduccion'>

6. Pues todo lo fui a recoger, yo cantor; así pongo flores en la cabeza de los príncipes, así los atavío, sólo con ellas lleno sus manos. Luego entono un bello canto, con el que son exaltados los señores, delante del Dueño del cerca y del junto. ¿Pero aquel cuyo merecimiento es nada, dónde ha de tomar, dónde ha de ver las fragantes flores? ¿Acaso conmigo se acercaa Xochitlalpan, a Tonacatlalpan? Aquellos cuyo merecimiento es nada,xviii los que sufren, los que echan a perder las cosas en la tierra. En verdad sólo el Dueño del cerca y del junto hace que alguien merezcaxix las flores aquí en la tierra. Por esto llora mi corazón, recuerdo que he ido allá a contemplar Xochitlalpan, yo cantor. ±

article>