aca
Paleografía:
aca
Grafía normalizada:
aca
Traducción uno:
alguna persona / alguien / alguno
Traducción dos:
alguna persona / alguien / alguno
Diccionario:
Docs_México
Contexto:ALGUNA PERSONA
§ Ypanpa ca yn centlatol mochiuh yn moyoteca ynic quimacaque cenca quinmotlachicahuililia yn ica justicia ayac ceppa aca concuiliz yn oquixquichica ytla centlamantli yc motlanahuatiliz yn totecuyo su magestad zan iuh quipiaz auh in tla aca zan moyocoyaz ompa callaquiz yn amo tencopa justicia tlatzacuiltiloz yca justicia. §
Las quales ya las dá porque con acuerdo y boluntad de los moyotecas y [entre renglones : con] su consentimiento en las quales le amparava en nombre de la real justicia y que ninguna persona se las quite hasta tanto que otra cosa mande la magestad del rey nuestro señor asi las aya y tenga y si alguna persona se metiere en ellas de su autoridad y sin mandado de la justicia será castigado por todo rigor de la justicia.
(Sentencia dada por el gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [640])
§ Auh yn iquac oquimocaquilti omotlanahuatilli ma oc quezquilhuitl mochie tlatolli azo aca ytla quitoquiuh auh yn tla ayac hualaz niman yciuhca macoz carta de venta yhuan posesion yn Luys Zavallos ypampa ca oquiten in tomines matlacpohualli yuh omotlanahuatilli yc oquimotlalili yn itocatzin yhuan yn ifirmatzin fecho en Mexico ut supra. Antonio Valeriano pasó ante mí Miguel Monice escrivano. §
Mandó que no se remate la dicha casa por algunos dias hasta ver si alguna persona las viene a puxar y en defecto de no venyr a puxalla se dara 1 una carta de venta y poceción al dicho Luis Zavallos atento que ya tiene exsebidos los dichos pesos de oro que son ducientos pesos y ansí lo mandó e firmó de su nombre. Fecho en Mexico o supra. Antonio Baleriano. Pasó ante mí Miguel Monice escribano.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [1020])
§ 10 Yn nican Mexico ciudad a nueve dias del mes de abril de mil quinientos noventa y dos años in Diego Aztaxochitl tecpoyotl oncan otzatzito yn ipan tlaxilacalli Cuepopan oquito azo aca quinequi quimocohuiz calli monamaca onpa mani Teocaltitlan nauhtemani acocallo ca tlacatl español quitema macuilpohualli pesos ayac otlananquilli testigo Antonio Perez. §
10 En la ciudad de México a nueve días del mes de abril de mil quinientos y noventa y dos años, el dicho Diego Aztaxochitl pregonero pregonó y dio vozes en el barrio [tlaxilacalli] de Cuepopa y dixo quiere alguna persona comprar una casa que se vende en (el barrio de ) Teocaltitlan con sus altos un español da por ellos cient pesos, no ubo quien respondiese. Testigo Antonio Peres.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [997])
§ Auh in Pablo Ceoanocatl onoquimomachitocac yc tictlachicauilia ytencopatzinco su magestad ayocac cepa quicuiliz yn Ana Nenciuatl ca uel ihuehuetlal yn mochi ca tixpan oneltic auh in tla occepa aca tesisicoliztica quicuiznequiz tlatzacauiltiloz yn iuhca justicia. §
Y el dicho Pablo Ceoanocatl declaró y confesó ser ansi por lo qual en nombre de su magestad anparamos a la dicha Nencihuatl que la posesion dello para que ninguna persona se lo tome ni quite por quanto es todo tierra de su patrimonio porque ansi se averiguo en nuestra presencia y si alguna persona por algun fraude o engaño en algun tiempo se lo quisiere tomar será castigado conforme a justicia.
(Sentencia dada por el juez de residencia don Esteban de Guzmán y los alcaldes, para dar posesión de una casa y 10 chinamitl a Ana Nencioatl. Año 1555, [259])
§ Auh yn tla quenmanian aca quitzohuiz quetlatolhuiz ca ninotzaloz ypan nitlatoz nehuatl nictzonquixtiz in tlatolli auh in tlacamo yuh nicchihuaz ca zan nimitzcuepiliz in motomines in matlacpohualli pesos yn otinechmacac yhuan mochi nimitzixtlahuiliz in costas yhuan yn ixquich motequipanoliz ynic otitlachichiuh yn oncan calli. §
Y si en algún tiempo alguna persona fuere contra lo susodicho o contradixere la dicha venta me sea dado noticia para que yo salga y fenesca la que ansí pidieren y si no acudiere a ello digo que volvere los pesos (de oro) que he recibido pues son los duzientos pesos y más os pagare todas las costas y mas todo lo que hubiéredes echo edificado en la dicha casa.
(Carta de venta y posesión de tierras y casa otorgadas por Marina a Luis Zavallos.San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [1031])
§ Auh yn tla quenmanian aca quitlatolhuiz in ye ompa titztihui ca ninotzaloz nicnanquiliz in tlatolli ypan nitlapopoloz nictzonquixtiz auh in tlacamo yuh nicchihuaz ca zan nimitzcuepiliz in motomines in XXX peso yn otinechmacac yhuan mochi costas yhuan yn ixquich yc otitlachichiuh yn oncan calli. §
Y si en algun tiempo alguna persona dixere alguna cosa andando el tiempo sea yo sabidora de ello para que tome la defensa de ella a mi costa hasta feneser la causa y si yo no saliere a ello yo volberé los pesos que recibí y más las costas con los dichos treynta pesos y más lo que ubieredes gastado en la casa.
(Solicitud de licencia y carta de venta otorgadas por Ana Justina a Luis de Zavallos. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1593, [1053])
ALGUIEN
§ En veynte y siete dias del mes de enero de mil e quinientos y setenta y ocho años otoyaque in ipan tlaxilacalli Yopico oncan ymixpan San Juan otzatzic Diego Aztaxochitl pregunero yn azo aca quicohuaznequi calli ma quilhualtlecahui yn ipatiuh auh ayac oquinanquilli auh excan otzatzic. Testigos : Diego Sanchez Juan de la Torre. Ante mi Lazaro de San Juan escribano. §
En veynte y siete dias del mes de henero de mill e quinientos y setenta y ocho años dicho fuimos al barrio [tlaxilacalli] de Yupico frente de San Joan Diego Aztasuchitl, pregonero, [pregonó] a alta boz si avía quien quisiese conprar las casas venga las a pujar y no huvo quien respondiere y a altas bozes [en tres partes gritó]. Testigo Diego Sanchez Joan de la Torre. Ante mí Lazaro de San Joan escrivano.
(Pregones sobre la venta de una casa de la difunta María Xoco, habitante de Yopico. Año 1578, [288])
§ 4 Yn ipan ciudad Mexico yc castollomey mani metztli de marzo de 1592 años nican ypan Sant Juan Yopico oncan otzatzic in tecpoyotl ynic azo aca quicohuaz yn calli tlalli yn itlatqui Mariana C pesos yn itenyo auh yn iquac otzatzihuac ce tlacatl señora otlananquilli oquito nehuatl nicnocohuiz in calli yn axcan montenyotia yxpan testigo tecpoyotl. §
4 En la ciudad de México a diez y ocho dias del mes de marzo de mil quinientos y noventa y dos años, en (el varrio) San Juan Yopilco se pregonó por el dicho pregoneros y alguien quisiera comprar la casa y tierra, bienes de Mariana la qual está en cient pesos puesta y aviendo dado el pregón una señora dixo :yo compraré esa casa que anda en pregón. Testigo el dicho pregonero.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [991])
§ Auh in iquac oquimocaquitique tlatoque omtlanahuatillique cenpohual onmatlactli tonatiuh tzatzihuaz yn azo aca Mexico chane quimocohuiz in calli tlalli yuan azo aca quimiyequilliz yn ipatiuh ca yehuatl macoz axcatiloz in calli tlalli omoteneuh. §
Aviendo bisto lo pedido [los tlahtoani] mandaron que se traigan trein[F. 26r.] ta dias en pregón para si alguien de Mexico las quisiere comprar y si algui[e]n las quisiere puxar se le den las casas y tierras susodichas.
(Solicitud de licencia para vender tierra y casa de Isabel María y su esposo Domingo García, de Santa María Tezcatzonco. Mandamiento para pregonar la venta y treinta pregones. Año 1587, [647])
§ Auh inic oconmocaquitique yn imelahuaca tlatolli niman omotlanahuatillique ma oc mochiya in tlatolli azo aca ytla quitoquih in itechpa calli tlalli yuh omotlanahuatillique quimotlalilique in infirmatzin. Antonio Valeriano Miguel de los Angeles alcalde Martin Xuarez alcalde. Pasó ante mi Francisco Maldonado escrivano. §
y aviendo entendido la verdad [los Tlahtoani] mandaron que se quedase así hasta ver si avia algu[i]en que dixese otra cosa sobre las casas y tierras y asi lo mandaron y firmaron Antonio Baleriano, Miguel de los Angeles, alcalde, Martin Juares, alcalde. Pasó ante mí Francisco Maldonado, escrivano.
(Solicitud de licencia para vender tierra y casa de Isabel María y su esposo Domingo García, de Santa María Tezcatzonco. Mandamiento para pregonar la venta y treinta pregones. Año 1587, [680])
ALGUNO
§ Auh Marina Tiacapan yxnahuatilo yn canpa catca in inamic catca in itoca Juan Ecapitzac yn yehexihuitl ye nauhxiquitl zan iuh yez yn Marina Tiacapan yhuan yn imiccahuepol Pedro Nalli ayac zan moyocoyaz quimaxcatiz yn calli ixquichica oquitla centlamantli yc montlanahuatiliz su magestad auh in tla oc aca zan moyocoyaz quicuiznequiz yn calli cenca tlatzacuiltiloz onpohualli onmatlactli inic mecahuitecoz za tepan V pesos tomines quixtlahuaz itech pohuiz in icamara su magestad. §
Y la dicha Marina Tiacapan se vaya e aya lo que su marido Juan Hecapitzac tenia ahora tres e quatro años y asi lo mandamos a la dicha Marina Tiacapan y lo mismo mandamos al dicho Pedro Nali se esté como estaban y ninguno de su autoridad se aposesione en las casas hasta que por su magestad sea mandada otra cosa y si alguno de su autoridad quisiere tomar las dichas casas será gravemente castigado y le seran dados cinquenta azotes y mas será condenado en cinco pesos en reales para la camara de su magestad.
(Sentencia dada por el gobernador Francisco Ximénez y el alcalde Juan García, sobre la casa que litigan María Tiacapan y Ana Xoco. Año 1569, [239])
§ Ypanpa tictotlatlauhtillia in justicia ma occepa tzatzihua azo aca quimocohuiz in calli ynic tzonquizaz in itlanahuatil omomiquilli yxquichin yn itlatol alvaceasme. §
Y rogamos a la justicia que vuelvan a andar en pregones para que alguno las compre las casas para que se cumpla lo que mando el difunto y esto fue lo que pidieron los albaceas.
(Solicitud de los albaceas para que se cumpla el testamento de Juliana de San Miguel y Diego Xuárez, su esposo, y se venda una casa y tierras situados en Ueuecalco. Año 1585, [901])
§ 11 Axcan ypan cemilhuitl viernes e diez a dias del mes de abril de mil e quinientos noventa y dos años yc matlactloce tonatiuh ynic tzatzihua calli yn ical Mariana yn oncan mani tlaxilacalpan Teocaltitlan oquitenyoti yn izqui yn patiyohua azo aca quinequi quimocohuiz maquitta testigo Juachin Cano. §
11 Oy biernes a dies días del mes de abril de mil quinientos y noventa y dos años, son dies [sic pro : once] días que anda en pregón la casa de Mariana que estava en el barrio [tlaxilacalli] de Teocaltitlan que anda en precio y si alguno lo quiere conprar la vaya a ver. Testigo Joachin Cano.
(Licencia y pregones de la venta de tierras y casa de Mariana, viuda. San Hipólito Teocaltitlan. Año 1592, [998])
§ Niman amo haca mechtlacahualtiz yn tla haca amechtlacahualtiznequi zan ixpan xiquihuacan yn juzticia onpa neltiz yn azo ytlal zan in axcan notencopa nic mochi ancaxcatitihui yn itlal Pedro Nalli iuh nitlanahuatia ypanpa nican nictlalia notoca yhuan nofirma. Omochiuh Mexico a XXX dias del mes de marzo mil e quinientos e setenta años. Francisco Ximenez. Pasó ante mi Miguel Hernandez escribano. §
E mando que ninguno os lo impida e si alguno os lo impidiere paresca ante la justicia para que se averigue si son suyas e por la presente mando le den al dicho Pedro Nali toda su tierra e por verdad lo firmé de mi nombre que es fecho en Mexico a treynta dias del mes de marzo de mil e quinientos e setenta años. Francisco Ximenez. Pasó ante mí Miguel Hernandez, escribano.
(Sentencia dada por el gobernador Francisco Ximénez, sobre la tierra que litigan María Tiacapan y Ana Xoco. Año 1570, [250])
PERSONA
§ Yxquich yn oniquito notlatol ynic onicchiuh notestamento ynic nocencaua yn ipaltzinco dios ynic amo aca ytla notech quitlaniz ynic toliniloz nonamic auh ynin notlatol ynic amo ylcahuiz ytlacahuiz yn izqui tlamantli oniquito niquinixquetza noalvaceasua ynic ce Juan Perez , Alonso Perez, Baltasar Vazquez Cocolitoc yhuan Miguel de los Angeles ymixpan testigostin Joan Garcia, Miguel Damian, Martin Jacobo, Pablo Garcia, Francisco Vazquez axcan domingo a XIXdias de junio 1577 años. Martin Jacobo [rúbrica] Pasó ante mi Cosme de Luna escrivano [rúbrica]. §
Todo lo qual que dicho es declaro por mi testamento e por descargo de mi conciencia para que ninguna persona no me achaque alguna cosa ni sea molestada por mi muger y quiero que se cumpla todo lo contenido sin que se olbide nada e nombro por mis albaceas a Juan Perez e Alonso Perez y Baltazar Bazquez Cocoliloc y a Miguel de los Ángeles siendo presentes por testigos Juan Garcia e Miguel Damian e Martin Jacobo e Pablo Garcia e Francisco Vazquez. Fecho oy domingo a diez e nueve de junio de mil e quinientos y setenta y siete años. Martin Jacobo. Pasó ante mí Cosme de Luna escrivano.
(Testamento de Martín Jacobo, habitante de Santa María Asunción, en el tlaxilacalli de Cuepopan. Año 1577, [401])
Fuente:
1551-95 Docs_México