Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

chilli 

Paleografía: CHILE
Grafía normalizada: chilli
Traducción uno: chile / espeçia de la tierra
Traducción dos: chile / especia de la tierra
Diccionario: Tezozomoc
Contexto:CHILE
Su comida q traían era maíz y frisol, calabaças, chile, xitomate y miltomate, que yban senbrando y coxiendo en los tiempos y partes que descansauan y hazían asiento, como dho es (f:001r.)

6r=] Y ansí, amanesçido otro día, todo lo tenía puesto por orden el Teomama, que en el camellón estaua puesto ya la maçorca de maíz florido y con maçorca entera berde, sazonado, y chile, tomate, calabaça, frisol, y en ella echada una culebra biua y un pato rreal sobre los güebos, y le lleuaron arrastrando los mexicanos, como quier que todo era laguna de agua hasta junto a las caserías de Azcapuçalco (f:005v.)

Y tendido esto por los mexicanos, esta rresoluçión y promesa, juntáronse uno todos los mexicanos, dixeron: "Ya, mexicanos y hermanos nros, ya abéis oydo y bisto las promesas y suxeçión, dominio con que se someten a nosotros estos tepanecas azcapuçalcas, ofreçiéndose darnos para nras casas madera, tablazón, piedra, cal, y senbrarnos maíz, frisol, calabaça, espeçia de la tierra (chile, tomate), y ser nros criados y los mayores de ellos nros mayordomos (f:011v.)

Traían xícaras rredondas, a las mil marauillas pintadas, como bateas, otras menores y más chicas, labradas y pintadas, y tecomates, basos de uer cacao, galanos, y mantas muy galanas labradas al uso mexicano con seda de la tierra (tochomitl), de todo género de colores, y pañetes labrados galanes sirben de atapar las bergüenças de los hombres, y hueipiles, nahuas blancas y labradas de muy delgado hilo y leonadas, y esteras, petates galanos [12v¾] labrados, otros de palma, y asentaderos labrados y espaldares que llama yzhuaycpalli, tepotzoyzpatli; y maíz, frisol, chile, calabaças, huauhtli y chiantzotzolli, pepitas, chile de todas maneras de esta Nueua España, y corteza de árboles para los brazeros escalentaderos, tea sirbe de candelas de sebo para alumbrar de noche y carbón; y todo género de piedras para labrar casas, pesada y libiana y blanca, que era el gusto y rregalo de los mexicanos; asimismo las comidas de carne de benados barbacoa asados y conexos barbacoa, tuças barbacoa, todo género de pescado de los rríos caudales, benidos de lexos tierras, camarones, sardina y langosta de la gorda de comer, y todos los demas géneros de comidas de campos y criados, naçidos de magués; y lo de las frutas que se cree abentaxar la diuersidad de géneros de frutas de diuermas maneras y tiempos que se dan y nasçen como en nra España (f:012v.)

Somos mexicanos benimos con nra miseria de buscar el sustento humano de Cuernabaca y traemos fardos de chile, algodón, fruta (f:020v.)

¡Llegá presto, que están aguardando nras mugeres uros cuerpos para guisarlos en chile (f:027r.)

luego hagan matalotaxe de bizcocho y farina de maça para beuer (pinole) y frisol molido y pinol de chian y espeçia, chile, sal, pepita tostada, y mantas de nequén delgadas para la rresistençia del gran sol y calor (tonalayatl), cotaras de nequén (tecactli), esteras de palma, ollas, chiquibites y esportillas, escudillas, molcaxitl, comales y todo lo demás nesçesario al biaxe largo y cosas menesterosas (f:032v.)

Y con esto, los mayordomos (y calpixques) de los pueblos dieron a sus barrios maíz para hazer bizcocho (tlaxcactutopochtli), pinol, chile molido, chian, frisol y todo lo a ello pertenesçiente para tal menester, para çierto día señalado de su biaje y camino (f:038r.)

Y con esto, tocando los mexicanos sus bozinas, çesó la guerra luego y escucharon lo que dirían los pobres bençidos tenimes (estranjeros de lengua): "Daremos de tributo muy largas mantas, llaman cuachtli, de a diez braças cada una de largas, y otras llaman cozhuahuanqui, y fardos de chile, fardos de algodón, xícaras y tecomates, pilones de sal blanca (f:041v.)

Y, hecho esto, mandaron traer çiertos fardos de chile y, çerradas las puertas, los ahogaron un brauo humo de chile, uno ni nenguno escapó a bida, muriendo de muy cruel y abominable muerte, que duró el hedor del chile muchos días (f:042v.)

Pasados dos o tres días de la furia del chile, binieron los prençipales Tepeteuctli y Çe Atonal teuctli (f:042v.)

Llegado a Mexico Tenuchtitlan este abiso por el mercader de Tepeaca, se lo contó al propio Monteçuma, contándole como en el fuego de sahumerio de chile los abían ahogado los naturales de la costa de Ahuiliçapan y los demás de la manera que les sacaron las tripas y coraçón y las burlas que de los cuerpos abían hecho (f:042r.)

Y mucha sunma de cargas de cacao, chile fardos y algodón en fardos, fardos de pepitas y cargas de chian, tzotzol, breuaxes del sol para no sentir su calor, y chian delgado (chianpitzahuac), [45r=] y semillas de huauhtli y tlapalhuauhtli de colores, huauhitl blanco; maíz, no ay sunma ni cuenta las troxas que tenía dedicadas para el sustento de su casa y palaçio, y géneros de frisoles (f:044r.)

Doquiera que llegauan les hazían gran rresçibimiento, aguardándoles con muchas bituallas y géneros de comida muy cumplidamente, como para tal rrey pertenesçía, de que estauan ya todos los pueblos sujetos abisados, [47v¾] los quales, después de aberles todos los pueblos rresçibido y albergado, a la partida de su biaxe les dauan para el camino matalotaxe, bizcocho (tlaxcaltotopochtli), cactles (cotaras), mantas de camino de nequén delgadas para el sol, cueros adobados para el domir, de benados, sirben de petates (esteras) para dormir, chile, sal pepitas, por ser pueblos suxetos a la corona mexicana (f:047v.)

Muertos y pelados, cozidos en especia de chile y tomate, estando hirbiendo y sentado junto a la lumbre el biexo y un perrito suyo, habló el perrito, dixo: "Agüelo mío, mirá si es agüero, si están ay la olla los páxaros atzitzicuilome, porque bolaron y tornaron a la olla, y es [56v¾] y están en grandes pláticas y rruido (f:056v.)

Capítulo 46 .Trata en este capítulo lo que le aconteçió el biexo de los agüeros con el rrey Moquihuix; y los tlatelulcanos rresultos a desbaratar a Tenuchtitlan; y como los tlatelulcanos fueron muertos y bençidos por los tenuchcas .Acabado esto por el biexo de los tres agüeros, se lebantó y no quiso comer y fuese luego al palaçio del rrey Moquihuix, díxole: "Señor y rrey mío", e contóle por estenso como él abía conprado unos páxaros açiçicuilotes para comer y puestos a heruer una olla con chile y, "estando yo junto a la lumbre y mi perrillo tanbién junto a mí, dixo el perrillo: "Agüelo, ¿si es nro agüero lo de estos açiçicuilotes (f:056r.)

Y luego Axayaca hizo çesar el prender a las mugeres y biexos y dióles libertad, saluo las mugeres mexicanas hizieron y saquearon las casas desmanparadas de los tlatelulcas: cacao, mantas, chile, maíz, legumbres, piedras de moler, metates y de esta suerte de comidas y beuidas, hasta ollas, xícaras, lleuaron las mugeres mexicanas a Tenuchtitlan (f:060v.)

Y dende a los ochenta días, truxeron los bastimientos arriba contenidos sin exçeder en cosa alguna, por lo consiguiente de las cosas y frutos pertenesçientes del tiangues, cosas de menudençias, legunbres, maíz, chile, pepitas y todo lo demás que oy se suele bender los semejantes tiangues (f:060r.)

Oyda la rrazón, fuérose cada uno a su pueblo adereçar y aperçibir toda la más gente que pudieron llegar armados y las mugeres a hazer matalotaxe, tlaxcaltotopochtli y pinole y otras cosas nesçesarias de pinole y chile molido seco, como sal, pimienta (f:067v.)

Estos pueblos le hizieron otros presentes después de le aber presentado rropa de barón a las mil marabillas y de muger, todo género de rropa mugeril, todo muy galano, costoso, todo géneros de algodón fardos, chile, pepita, y a la postre de todas quantas calidades y géneros de rrosa le presentaron que abrá bisto en esta Nueua España el discreto letor (f:075r.)

Llegados todos los cuachtin y otomies, tequihuaques, balientes soldados, dan sacomano a las cosas presentadas de mantas, güeipiles, naguas, chile, algodón, y todo lo demás se rrepartió tre ellos (f:084r.)

E luego estaua a punto todo lo demás de tributos, como eran cargas de cacao y teonacaztli, que agora llaman hueinacaztli, piñas, maçorcas de cacao, fardos de algodón y de chile, pepita, xarros de miel de abexas, tecomates, xícaras, todo lo qual manifestaron los mayordomos para las merçedes de los estrangeros benedizos y en espeçial para los enemigos, y para los sahumerios mucho copal blanco, colores de colorado, azul, berde para pinturas de perfumaderos y paredes, y papel blanco para el sacrifiçio, y nabanjas agudas para degollar y abrir a los ofresçidos a muerte (f:094r.)

Y los prençipales de ellos desde un çerrillo agrio dan bozes pidiendo misericordia, diziendo: "Señores mexicanos, çesen ya las muertes, que nos sometemos al ymperio mexicano, que en estas tierras se haze el cacao y miel, algodón, mantas, chile, pepita, todo género de fruta, que es todos estos pueblos rrosales y huertas, y lo que nos mandardes daremos (f:099r.)

Comiençan luego de benir fardos o cargas de cacao, mantas, papel y mantas de a quatro braças muy rricas, pepita, chile fardos, e dízenle a Ahuitzotl [100r=] Ahuitzotl, rrey, que el tributo de su cacao an de ser cada un año quatroçientas cargas, "y lo emos de lleuar cargado a los palaçios de Mexico Tenuchtitlam, y diez cargas de muy finas mantas, çinco cargas de naguas rricas para mugeres, otras çinco cargas de hueipiles; y con esto serbiremos, pues otra cosa aquí no se haze y cría, ni más tratamos (f:099r.)

Y hecho esto y baxados todos los que estauam subidos las sierras, que de el gran espanto de morir no abían osado de baxar a sus casas, e a terçero día, partieron de allí lleuando los de Teloloapan el matalotaxe: pinole con chile y ahuachpinolli, chilpinole, benado barbacoa asado, biscocho (f:100v.)

Y asimismo de los pueblos çercanos a ellos mandaron lleuasen maíz, frisol, huauhtli, chile, tomate, pepita y sus xícaras, cántaros, metates, tecomates, esteras (petates (f:104v.)

Mandaron luego aperçibir y adereçar al armas, rrodelas, espadartes, matalotaxe, bizcocho (tlaxcaltotopochtli), maíz toztado y molido con chian, que es pinole, chile molido seco, frisol molido, cacao molido seco (cacahuapinole (f:105v.)

Y luego dio abiso el Tlilpotonqui Çihuacoatl a los chinanpanecas y dentro de la çiudad sembrasen los camellones mucha cantidad de maíz, frisol, calabaças, rrosas de çempoalxochitl, acaxuchitl, chile, tomate y muchos arboles, floresçiese la gran çiudad de Mexico desde lexos, y así fue hecho, que no paresçia la çiudad desde tres quatro leguas sino un laberintio huerto florido, deleitoso, alegre, contento al beerle (f:112v.)

Y dio a los demás naturales de sus tributos mucha cantidad de mantas, güeipiles, de los rreales tributos y hizo traer ochoçientas mill cargas de maíz para los mexicanos de todas las partes y lugares çercanas [115r=] de Mexico, por tributo, y mucha cantidad de chile, tomate, abes, caça del monte, benados, conexos, liebres, gallinas monteses, codornizes para dar contento a los mexicanos (f:114r.)

Y no çesando la crueldad de los mexicanos, tornan luego a rrogar con mucha clemençia y umildad, pidiendo misericordia, que harían y cumplirían su tributo, que allí estaua, y biarom cargas de mantas llaman cuachtli y fardos de algodón, fardos de chile, fardos de pepita (f:121v.)

Fueron huehuetecas mexicanos allí asentados y tepapateca, Tlatlapanalan, Chietla, nombrados coatlalpanecas, muchas ofertas, encaresçimientos, rrosas, perfumadores, tributos de mantas de todo género, plumería, pañetes, cotaras, naguas, hueipiles, todo fardos, cargas teras, y algodón, chile, fruta de todo género (f:130r.)

Binieron los tlatelulcanos, truxeron mucho bastimento de todo género de comida llaman texhuatzalli (harina molida de maíz), frisol molido, pinole de cacao y pinole molido, mantas de nequén delgadas para el camino, cactles (cotaras) para caminar, chile molido, cueros colorados (f:139v.)

Manda el general de mexicanos a los de Chalco los tributos se dan a la corona mexicana de maíz, frisol, y a los de Tierra Caliente traigan mucho chile, tomate, fruta para los señores prençipales, los quales mantenimientos lleuaron a Huexoçingo los de los pueblos todos de Chalco y chinanpanecas (f:141r.)

Dioles a cada uno el mayordomo mantas de a quatro braças muy rricas y otrs mantas galanas y nahuas, güeipiles, pilones de sal blanca, a diez cargas de pepita, otras de frisol, a cada, dos fardos de chile, una canoa de maíz a cada uno y a cada, dos cargas de cacao, algodón a cada uno ygualmente (f:149v.)

Y les dio más: a cada uno, una carga de pepita y un fardo de chile a cada uno y seis tinaxas blancas y a sendos pilones de sal blanca (f:149r.)

Luego le mandó a Petlacalcatl le truxese lo que tenía en guarda de mantas de a diez y de a çinco braças, rricas, y mantas muy rricas para ellos, pañetes, a cada, dos cargas de cacao y canoas de maíz, fardos de chile, fardos de algodón, chian, pepita, naguas, hueipiles (f:151r.)

Hizo llamar a Petlacalcatl, su rreal mayordomo, díxole: "A cada uno de estos mis abuelos daldes, a cada, carga de mantas de las de a diez braças y de a ocho y de a quatro y mantas rricas, pañetes, hueipiles, naguas para mis abuelas, maíz, chile, pepita, algodón, frisol, cada uno ygualmente (f:155r.)

E luego aquel día llamó a Petlacalcatl (mayordomo), lleuaron a la casa de Tlilancalqui tero tributo del pueblo de Tuzpan y de Tziuhcoacatl y de Ytzcuincuitlapilco y Tuchtepec y Oztoman, de manera que quedó Tlilancalqui rrico de mucha rropa rrica, plumería, oro, piedras rricas, cacao y muchos mantenimis de maíz, frisol, pepita, chian, algodón fardos y fardos de chile y pilones de sal blanca y esclauas y esclauos (f:157v.)

Dixo Monteçuma: "Dezid a los mayordomos que quando todos ubieren desbarcado luego bayan con treinta o quarenta cargas de todo género de comidas, gallinas, pauas asadas y cozidas con chile y mucho género de tamales, bollos con frisoles y muchos géneros de toda fruta, que no falte cada día (f:159v.)


CHILLI
Y los señores de Tepeaca, subidos en un alta sierra, dixeron con sus mensajeros: "Señores mexicanos, sosiegue buestros coraçones, descansen uras armas, que el balor y premio de esta guerra y trauaxo nos ofresçemos con tributo de maíz, frisol blanco, hojas de colores, chilli, pepitas, mantas delgadas de nequén, cotaras galanas de nequén, esteras delicadas, galanas, labradas, llaman alahuacapotlatl, y esteras de palma, cueros de benados adobados; que estamos en caminos rreales, todas las bezes que gentes de Mexico por aquí pasaren, la comida de ellos, aunque sean muchos, está seguro que lo daremos cumplidamente (f:032r.)


Fuente: 1598 Tezozomoc
Notas: ch-- c$--


Entradas


chilli - En: 1571 Molina 1    chilli - En: 1571 Molina 2    chilli - En: 1579 Durán    chilli - En: 1580 CF Index    chilli - En: 1580 CF Index    chilli - En: 1598 Tezozomoc    chilli - En: 1611 Arenas    chilli - En: 1645 Carochi    chilli - En: 1780 Clavijero    chilli - En: 2002 Mecayapan    chilli - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


chil-li

Palabras


chil    chil polihui    chilacachapan    chilacachtic    chilacatl    chilacayotli    chilachtli    chilahuia    chilamilotl    chilapan    chilapaneca    chilaquilo    chilaquiloz    chilatequia    chilatequilo    chilatl    chilatolli    chilayotlamal    chilazcatl    chilazmolli    


(noch)palli    aachtli    aactiyaliztli    aamoxtli    aapilolli    aaztli    abril metztli    ac teotl ac mahuiztli    ac tlacatl ac mahuiztli    acacampaxoliztli    acachapoli    acachichictli    acachto tonalli    acacitli    acacpalli    acacuextli    acahualchictli    acahualli    acahuitztli    acahuiztli    


chilacayotli    chilachtli    chilatolli    chilazmolli    chilcanauhtli    chilchomolli    chilcotztli    chilcozmolli    chilcoztlatonilli    chilcoztli    chilcualli    chilhuacmolli    chililacatztli    chililitli    chilitli    chillacuecholli    chillailacatzolli    chillamatzhualli    chillamatzoalli    chillamatzohualli    

Paleografía


chîjli - En: 2002 Mecayapan    CHILE - En: 1598 Tezozomoc    chillj - En: 1580 CF Index    

Traducciones


chile - En: 2002 Mecayapan    chile / espeçia de la tierra - En: 1598 Tezozomoc    chile - En: 1645 Carochi    I-31, III-8 66, V-190, VI-239, VIII-68(3) 85, IX-48 67, X-67(2) 68(2) 143 146 153 162 178 183 184 186, XI-17 37 54 102 143 151 153 155 156 187(2) 190 - En: 1580 CF Index    axi o pimienta de las indias. - En: 1571 Molina 2    "Chile" - En: 1579 Durán    Chile o pimiento - En: 1780 Clavijero    axi o pimienta desta tierra. - En: 1571 Molina 1    chile - En: 1611 Arenas    Piment. - En: 2004 Wimmer    VIII-68 - En: 1580 CF Index    

Textos en Temoa

2v 115

Auh ca iniquac in canin otlaqualittac in tlactecolotl in quexquich quitocazque in azo yeilhuitl noce nahuilhuitl acachto conilhuia in itetlayecolticauh in Huitzilopoch inic quincaquiltia in ixquichtin in imacehualhuan inic quinnemachtia inic amo motequipachozque yeica ca cenca tlaihiyo huica in ipampa in itlaqual Auh yece in tlacatecolotl quimmacatihuitz in ixquich tlamantli intechmonequi ca ompa quimoncuilia in canin quimati in oncâ in qualoni in tonacayotl in iquac cana impan tlathui in oncan icâc in ímomoz in izacapepech in tlacatecolotl oncan quitta iz cintli tlaxcalli tamalli chilli iztatl ayotli ihuan in ixquich qualoni niman oncan mochi tlacatl quinmamaca in inteyacancauh in intlatocauh Huitzilopochtli ca moch nohuian iuh quinchiuhtihuitza in tlacatecolotl inic quintlaqualtitihuitz in Mecitin in canin ohuican quauhtlâ texcallâ hualquixtihui yeica ca quinyacantihuitz in tlacatecolotl quauhtli quimonahualtitihuitz impan patlantihuitz quinyacana ca iuh oquinanahuati in ite _ tlayecolticauh in Huitzilopoch in intlatocauh mochiuhtihuitz in Mecitin in quilhui ca mamech yacantiaz in campa anyazque /zan ximechi¨¨tihuian Auh in iquac oncan/ quauhtli ipan niquiztaz namechtzatzilitiaz in campa anyazque zan xinechitztihuian Auh iniquac oncan onacito in canin onitlaqualittac in amotlalitihui oncan ninotlaliz oncan annechittazque aocmo nipatlaniz inic niman oncan xicchihuacan in nomomoz in nocal in nozacapepech in canin one huaticatca Auh oncan mochi tlacatl mocaltiz ammotlalizque auh ca nohuian iuhqui oquihual chiuhtia in tlacatecolotl Auh inic amo cenca tic hueyaquilizque inin tlatolli zan ixquich ce ticentzonquixtia in izquican ohualtepeuhtiaque in Mecitin Auh ca yeehuatl in itech icuiliuhticâ in temalacatl yahualtic tlahuahuanaliztetl in oncan mani in inahuac in Iglesia mayor Mexico


Elementos en Tlachia

ASUNCIóN - V52v

Elemento: chilli


Sentido: chile

Valor fonético: coco

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

CUAUHTINCHAN 2 - MC2

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chiltecpin

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: ACXOTLAN - 387_626r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

Valor fonético: cotoc

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: ALMOYAHUACAN - 387_712r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: cococ

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: ATENCO - 387_733r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: ATLIXCO - 387_905v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: ATZOMPAN - 387_640v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: AZTAHUAYAN - 387_855v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: CHIYAUHTZINCO - 387_742r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

Valor fonético: centetl

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: CUAUHQUECHOLLAN - 387_878r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: cocol

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TEPETZINCO - 387_555v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TETZMOLLOCAN - 387_852r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TIANQUIZMANALCO - 387_902v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TLATENCO - 387_560v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: cocol

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TLAYACAC - 387_753r

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: toneuh

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

MH: TOCUILLAN - 387_614v

Elemento: chilli


Sentido: chile, ají

Valor fonético: cocoa

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

TEPETLAOZTOC - K62_B

Elemento: chilli


Sentido: chile

Valor fonético: chil

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413

VALERIANO - 376_24v

Elemento: chilli


Sentido: chile

Valor fonético: ?

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/03.04.08

chilli 

Paleografía: chilli
Grafía normalizada: chilli
Tipo: r.n.
Traducción uno: chile
Traducción dos: chile
Diccionario: Arenas
Contexto:CHILE
xiqualhuicacan chilli = traed chile (Cosas que comunmente se suelen preguntar, y pedir despues de llegado a algun pueblo: 1, 37)

chilli = chile (Palabras comunes, y ordinarias, que se suelen dezir, y preguntar, en razon de adereçar la comida: 1, 88)

Fuente: 1611 Arenas
Notas: ch-- c$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/10413