Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

moteuczoma 

Paleografía: MOTECÇUMA
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: *AP
Traducción dos: *ap
Diccionario: Tezozomoc
Contexto:MOTECÇUMA
Los hijos que fueron del rrey Huitzilyhuitl, capitanes soldados, son estos: el primero, llamado Tlacaeleltzin y el segundo Huehueçacan y Huehue Motecçuma y Çitlalcoatl, Aztecoatl y el otro, Axicyotzin y Cuauhtzimitzin y el otro, Xiconoc (f:011r.)

Porfiando los tepanecas a ponerles los traxes, començaron primero en Tlacaeleltzin y luego todos por su orden hasta acabar a todos los prençipales, que nenguno quedó, fueron nonbrados Motecçuma y Tlacahuepan y Cahual teuctli, Huehueçacan, Aztacoatl y Epcoatl y Tzonpan, Tlatolçaca, Cuauhtzitzimitl, Çitlalcoatl, Xiconoc, Yxcuetlantoc y Tlahueloc, Axicye, Cuacuauhtzin, con todos los demás mançebos, sus hermanos de ellos, que nenguno quedó; fueron todos bestidos con rropas mugeriles de nequén, y Cuecuex y Maxtlaton los bieron bestidos dea aquella manera rresçibiendo dello grande contentamiento dello (f:016r.)

Rrespondió el prinçipal Tlacochcatl Tlacaelel y Tlacateccatl y Motecçuma, Tlilancalqui y Ezhuahuacatl, y tomó la boz el uno de ellos de todos los capitanes: "Señor, hayan buestros mensajeros a los pueblos de Cuitlabac y Mizquic (f:020r.)

El nueuo rrey de Mexico Tenuchtitlan llamado Motecçuma, llamado a todos los prençipales mexicanos y les dixo: "Señores, ¿qué dezís se haga de los de Aculhuacan, tezcucanos, cabeça de los aculhuaques, que es señor de ellos Neçahualcoyotl (f:023v.)

Y así que estas cosas que eran a él dedicadas le llaman los biexos "y tonal yn tlacatl" Motecçuma, las mantas de las diferentes maneras, que llaman coaxacayo sus esquisitos nombres y no bariar de lo que es naturalmente llamado no se le dé el sentido aquí, y con su beçolera llaman tentecomachoc y otra tetixiuhcoayo y tlauhtonatiuhyo y xiuhtlalpiltilmatli, que esta manta es manera de una rred azul y en los ñudos de ella, las lazadas, una piedra rrica apegada a ella sotilmente, y con su pañete yn yaocamaxaliuhqui y tzohuazalmaxtlatl y yacahualiuhqui, pañetes diferentes (f:044r.)

Dixo: "Ya os consta, señores y hermanos, como el terçero rrey, fue Motecçuma Ylhuicamina, mi propio hno, es berdad benía a mí de derecho (f:074r.)

Dende a pocos días ubieron dado notiçia de la muerte del rrey Ahuitzotl sus basallos a los dos rreyes de Aculhuacan y de tepanecas, chalcas, Suchimilco y a todos los demás pueblos grandes y pequeños, que para esto bió muchos mensajeros el nuebo Çihuacoatl Tlilpotonqui a Aculhuacan al rrey Neçahualpilli, cómo abía fallesçido el rrey Ahuitzotl teuctli, que le rrogauan y suplicauan Çihuacoatl Tlilpotonqui y todos los señores prençipales mexicanos se biniese al entierro y onrras del rrey Ahuitzotl, que fenesçió la bida suya, que por pocos días abía tenida puesta la bida y gozado poco el amistad de los mexicanos y el señorío de ellos, "y agora está en conpañía de sus padres, abuelos, hermanos, los rreyes pasados, Acamapich, Huitzilihuiutl, Chimalpupuca y Ytzcoatl, Motecçuma, Axayacatl, Tiçoçic teuctli, que ya luego en la parte postrera, [115v¾] Xiuhmohuayan (al eterno del olbido), en Chicnauhmictlan (al noueno ynfierno), q ya dexó su cargo y trabaxo de este mundo (f:115v.)

tonçes dixeron los dos rreyes, Neçahualpilli y Totoquihuaztli, con los doze eletores del ymperio, Tlacochcalcatl y el nuebo Çihuacoatl, Tlilpotonqui, con todos los otros, conformados con los dos rreyes, se escoxiese y nombrase y fuese el rrey Tlacochcalcatl Motecçuma, hijo heredero del rrey Ayaxaca, "porque no es muchacho sino hombre hecho de treinta y quatro años (f:117v.)

MOTEHUEÇOMA
La primera suerte de tierras fue en Tecpayucan y luego en Chiquiuhtepec y luego en Cuauhtepec y en Apepetzpan y en Huexocuauhpan y en Tetlaman y en Ahuitzoc y en Acuenco y Tlacopan y Popotlan; y todas estas tierras y los lugares dhos, fueron tierras de los de Azcapuçalco, en diez partes, porque a tantas perteneçieron a los demás y más abentaxadamente a este Cuatlecoatl y a Tlacahueyan y Huehue Motehueçoma, en estas suertes se les adxudicaron otras tantas tierras y no a los demás mexicanos porque de los de mexicanos uezinos y pobladores contiguas se les dio y rrepartió de las propias tierras de los de Azcapuçalco, no tantas ni tan largas, sino muy moderado, a cada uno ygualmente, [13r=] eçeto que de estas tierras de mexicanos, de los moderados, fueron dedicando a los dioses de sus barrios que del fruto dellas se sacase para las ofrendas de sahumerios, ençienco, papel, ulli, colores de almagro azul, negro, tintes para el pro de sus dioses y sacrifiçios de los templos (f:012r.)

MOTEÇUMA
En llegando a las gradas del templo de Huitzilopochtli, tocan luego los que estauan ençima de las açoteas de los templos las bozinas caracoles y atabales, házenle una muy larga oraçión abía llegado a la casa [109r=] y templo del dios Huitzilopochtli adon hizieron penitençia y sacrifiçios sus antepasados, abuelos y padres, los rreyes Acamapich, Huitzilihuitl, Chimalpopoca, Ytzcoatl, Huehue Moteçuma "y uros hermanos mayores, Axayacatl y Tiçoçic (f:108r.)


Fuente: 1598 Tezozomoc
Notas: cax --


Entradas


moteuczoma - En: 1598 Tezozomoc    moteuczoma - En: 1645 Carochi    moteuczoma - En: 2004 Wimmer    

Descomposición


mo-teuc-zoma

Palabras


mo    mo capa quimoloqui    mo huerta tlanehuiani    mo huerta tlaneui    mo huerta tlaneuiani    mo huerta tlaneuiqui    mo juramento tumani    mo latin tlatolmachtiqui    mo prophetatlapiquiani    moaquehua    moaxca    moca    moca xalli    moca zoquitl    mocacacti    mocacahua    mocacahuaya    mocacalaquia    mocacalnahuatizque    mocacaltema    


amaitzoma    azoma    cuatzoma    huahuazoma    huazoma    huehue moteuczoma    intzotzoma    itzoma    itzotzoma    ixhuazoma    mazoma    mitzoma    moteccuizoma    motecozoma    motecuhzoma    motecuizoma    moteoczoma    motlacualzoma    motzotzoma    motzotzotzoma    


moteccuizoma    motecozoma    motecuhzoma    motecuizoma    moteoczoma    motlacualzoma    motzotzoma    motzotzotzoma    mozoma    

Paleografía


MOTECÇUMA - En: 1598 Tezozomoc    Moteucçöma - En: 1645 Carochi    

Traducciones


*AP - En: 1598 Tezozomoc    (nombre propio) - En: 1645 Carochi    nom pers. - En: 2004 Wimmer    

Textos en Temoa

0v 4

In capitan Pedro de Alvarado quitocayotique Tonatiuh ipampa in coztic teocuitlachimalli quimochimaltitinenca in oquinmacato in iquac yancuican oquinamito in ytitlanhuan Moteuczoma in ilhuica apan inoc imacalco oyetinenca cayehuatl oquimochimaltitinenca in Pedro de Alvarado in coztic teocuitlachimalli yeica oquitocayotique Tonatiuh (Ms¨ f¨ r¨)


Glifos en Tlachia

MH: TETZMOLLOCAN - 387_784r

Glifo - 387_784r_45

Lectura: moteuczoma


Descomposicion: mo-teuc-zoma

Contacto: labios

Parte no expresada: mo-, -zoma,

Cita: moteuchçoma

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/387_784r_45

moteuczoma 

Paleografía: Moteucçöma
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: (nombre propio)
Traducción dos: (nombre propio)
Diccionario: Carochi
Contexto:(NOMBRE PROPIO)
auh in Moteucçoma cencà ömotequipacho, inïc quimat in aocmo huècahuïtze in Caxtiltëcâ = y Monteçuma se afligió mucho de saber (lit.- en quanto supo), que ya no venian lexos los Españoles (5.3.1)

Iuhquin patlanì in tïtlantin ic, vel. inic motlaloà, inic qui nönötzatihui in Moteucçöma = los mensajeros corrian, que parecia, que bolauan (lit.- en cierto modo buelan, en quanto corren), para ir à auisar à Monteçuma (5.3.1)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ö-- ç--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16632

MH: TETZMOLLOCAN - 387_784r

Elemento: xiuhuitzolli


Sentido: diadema preciosa

Valor fonético: teuc

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.05.07

xiuhuitzolli 

Paleografía: xiuhuitzolli
Grafía normalizada: xiuhuitzolli
Tipo: r.n.
Traducción uno: mitra de obispo.
Traducción dos: mitra de obispo.
Diccionario: Molina_1
Fuente: 1571 Molina 1
Folio: 85v
Notas: [1] uh-- u$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/144890

TEPECHPAN - E_10

Glifo - E_10_24

Lectura: moteuczoma


Descomposicion: mo-teuc-zoma

Contacto: cabeza

Cita: huehue motecuhzoma ilhuicamina x.n. 89

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/E_10_24

moteuczoma 

Paleografía: Moteucçöma
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: (nombre propio)
Traducción dos: (nombre propio)
Diccionario: Carochi
Contexto:(NOMBRE PROPIO)
auh in Moteucçoma cencà ömotequipacho, inïc quimat in aocmo huècahuïtze in Caxtiltëcâ = y Monteçuma se afligió mucho de saber (lit.- en quanto supo), que ya no venian lexos los Españoles (5.3.1)

Iuhquin patlanì in tïtlantin ic, vel. inic motlaloà, inic qui nönötzatihui in Moteucçöma = los mensajeros corrian, que parecia, que bolauan (lit.- en cierto modo buelan, en quanto corren), para ir à auisar à Monteçuma (5.3.1)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ö-- ç--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16632

TEPECHPAN - E_10

Elemento: xiuhuitzolli


Sentido: diadema corona

Valor fonético: xihuitzolli

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.05.07

xiuhuitzolli 

Paleografía: xiuhuitzolli
Grafía normalizada: xiuhuitzolli
Tipo: r.n.
Traducción uno: mitra de obispo.
Traducción dos: mitra de obispo.
Diccionario: Molina_1
Fuente: 1571 Molina 1
Folio: 85v
Notas: [1] uh-- u$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/144890

TEPECHPAN - E_12

Glifo - E_12_17

Lectura: moteuczoma


Descomposicion: mo-teuc-zoma

Contacto: cabeza

Cita: motecuhzoma x.n. 65

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/E_12_17

moteuczoma 

Paleografía: Moteucçöma
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: (nombre propio)
Traducción dos: (nombre propio)
Diccionario: Carochi
Contexto:(NOMBRE PROPIO)
auh in Moteucçoma cencà ömotequipacho, inïc quimat in aocmo huècahuïtze in Caxtiltëcâ = y Monteçuma se afligió mucho de saber (lit.- en quanto supo), que ya no venian lexos los Españoles (5.3.1)

Iuhquin patlanì in tïtlantin ic, vel. inic motlaloà, inic qui nönötzatihui in Moteucçöma = los mensajeros corrian, que parecia, que bolauan (lit.- en cierto modo buelan, en quanto corren), para ir à auisar à Monteçuma (5.3.1)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ö-- ç--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16632

TEPECHPAN - E_12

Elemento: xiuhuitzolli


Sentido: diadema corona

Valor fonético: ?

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.05.07

xiuhuitzolli 

Paleografía: xiuhuitzolli
Grafía normalizada: xiuhuitzolli
Tipo: r.n.
Traducción uno: mitra de obispo.
Traducción dos: mitra de obispo.
Diccionario: Molina_1
Fuente: 1571 Molina 1
Folio: 85v
Notas: [1] uh-- u$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/144890

TEPECHPAN - E_14

Glifo - E_14_25

Lectura: moteuczoma


Descomposicion: mo-teuc-zoma

Cita: motecuhzoma x.n. 100

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/E_14_25

moteuczoma 

Paleografía: Moteucçöma
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: (nombre propio)
Traducción dos: (nombre propio)
Diccionario: Carochi
Contexto:(NOMBRE PROPIO)
auh in Moteucçoma cencà ömotequipacho, inïc quimat in aocmo huècahuïtze in Caxtiltëcâ = y Monteçuma se afligió mucho de saber (lit.- en quanto supo), que ya no venian lexos los Españoles (5.3.1)

Iuhquin patlanì in tïtlantin ic, vel. inic motlaloà, inic qui nönötzatihui in Moteucçöma = los mensajeros corrian, que parecia, que bolauan (lit.- en cierto modo buelan, en quanto corren), para ir à auisar à Monteçuma (5.3.1)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ö-- ç--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16632

TEPECHPAN - E_14

Elemento: xiuhuitzolli


Sentido: diadema corona

Valor fonético: teuc

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.05.07

xiuhuitzolli 

Paleografía: xiuhuitzolli
Grafía normalizada: xiuhuitzolli
Tipo: r.n.
Traducción uno: mitra de obispo.
Traducción dos: mitra de obispo.
Diccionario: Molina_1
Fuente: 1571 Molina 1
Folio: 85v
Notas: [1] uh-- u$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/144890

TEPECHPAN - E_15

Glifo - E_15_34

Lectura: moteuczoma


Descomposicion: mo-teuc-zoma

Cita: motecuhzoma x.n. 108

https://tlachia.iib.unam.mx/glifo/E_15_34

moteuczoma 

Paleografía: Moteucçöma
Grafía normalizada: moteuczoma
Traducción uno: (nombre propio)
Traducción dos: (nombre propio)
Diccionario: Carochi
Contexto:(NOMBRE PROPIO)
auh in Moteucçoma cencà ömotequipacho, inïc quimat in aocmo huècahuïtze in Caxtiltëcâ = y Monteçuma se afligió mucho de saber (lit.- en quanto supo), que ya no venian lexos los Españoles (5.3.1)

Iuhquin patlanì in tïtlantin ic, vel. inic motlaloà, inic qui nönötzatihui in Moteucçöma = los mensajeros corrian, que parecia, que bolauan (lit.- en cierto modo buelan, en quanto corren), para ir à auisar à Monteçuma (5.3.1)

Fuente: 1645 Carochi
Notas: ö-- ç--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/16632

TEPECHPAN - E_15

Elemento: xiuhuitzolli


Sentido: diadema corona

Valor fonético: teuc

https://tlachia.iib.unam.mx/elemento/05.05.07

xiuhuitzolli 

Paleografía: xiuhuitzolli
Grafía normalizada: xiuhuitzolli
Tipo: r.n.
Traducción uno: mitra de obispo.
Traducción dos: mitra de obispo.
Diccionario: Molina_1
Fuente: 1571 Molina 1
Folio: 85v
Notas: [1] uh-- u$--

Gran Diccionario Náhuatl [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [29-08-2020]. Disponible en la Web http://www.gdn.unam.mx/contexto/144890

Tlachia [en línea]. Universidad Nacional Autónoma de México [Ciudad Universitaria, México D.F.]: 2012 [ref del 18-04-2024]. Disponible en la Web https://tlachia.iib.unam.mx/datos-glifos/moteuczoma