Buscar:  
Diccionarios:
Alarcón
Arenas
Bnf_361
Bnf_362
Bnf_362bis
Carochi
CF_INDEX
Clavijero
Cortés y Zedeño
Docs_México
Durán
Guerra
Mecayapan
Molina_1
Molina_2
Olmos_G
Olmos_V
Paredes
Rincón
Sahagún Escolio
Tezozomoc
Tzinacapan
Wimmer
Palabra: Palabra exacta  Inicio Cualquier parte
En: Náhuatl Grafía normalizada Traducción
Resultados

pil 

Paleografía: -pil
Grafía normalizada: pil
Traducción uno: hijo de / hija de
Traducción dos: hijo de / hija de
Diccionario: Docs_México
Contexto:HIJO DE
§ Auh yn yehuatl Francisco Martin yhuan yn ipilhuan quihualhuicaque ynformacion zan falso testigos amo huel quimati ca oc cecni yn catqui yn intlatoc yn inmil yn iuh catqui tlapohualli auh in tla nozo quitlaniz yn justicia ma moteilhui. §
Porque Francisco Martin y sus hijos trujeron ynformación falsa con falsos testigos que no lo savian porque la tierra que pide y alega ques suya está en otra parte como está y consta en la quenta y si pide justicia siga su negocio.
(Sentencia dada por el gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [641])

§ Auh yehuatzin tlatohuani governador yn iuh oconmocaquilti yn itechpa tlalli milli yn iuh tecpantihuitz yn cencentlacatl ixquich ytech pouhqui cenca yquiyollotzin opachiuh yc niman omotlanahuatilli yn icatzinco justicia yn yehuatl Miguel de los Angeles yhuan yn inamic yhuan ipilhuan quinmomaquillia yn tlalli milli. §
E bisto y entendido por el señor governador y la orden de cómo fueron repartidas las dichas tierras a cada persona y la cantidad que a cada uno se dio quedo enterado y así mandó en nombre de su magestad que Miguel de los Angeles y su muger e hijos ayan y gocen las dichas tierras.
(Sentencia dada por el gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [639])

§ [F. 260r.]Yhuan Toztlan nictemacac nocozquin ymachiz yn Martin Tzapotla tiachcauh ytla yquitlaocolizque yn nopilhuan ma uel za macuil peso quimacazque ye yxquich y notlatol niquitotiuh nehuatl ni Martin de Lazaro Moyotla nochan ocatca yzcatqui yhuan yn tohuehuecal quixelhuiz y nopilhyuan y nohueltiuh ce canaz yn huepantli ce canazque y topilhuan yhuan yn tetl quixelhuiz yxquich concuiz ixquich quicuizque y nopilhua oc yc tepantlatzacuilli quitecazque y nican yhuan cuizque chicuetetl oncan notilmatzin za ye quimatin y nonamic yhuan yn Anto ca yconeuh ce tlacatl noteycauh o peso quimacazque ytoca Ana Tlaco. §
[F. 261v]. Asi mismo declaro que en Toztlan di una piedra que dicen cozcatl de lo cual es testigo Martin Tzapotla tiachcau por ello digo que den lo que les pareciere a mis hiios aunque no sean mas de cinco pesos todo lo qual digo y dejo mandado yo Martin Lazaro becino que soy (del barrio) de Moyotlan. Asi mismo digo y mando que las casas de nuestro patrimonio que mi hermana parta las dichas casas con mis hijos los morillos y de las dos bigas grandes sea el uno para ella y el otro sea para mis hijos y asi mismo se parta por medio la piedra la mitad sea para la dicha mi hermana y la otra mitad sea para mis hijos para que dello agan una pared en esta casa (y el suelo sea todo para los dicho mis hijos porque les pertenece y nadie se lo quite). Asi mismo declaro que dejo ocho mantas que yo traya lo qual dejo en voluntad de lo que se a de acer a mi muger juntamente con Anton como hijo suyo y mando que a una hermana que tengo que se dice Ana Tlaco le den dos pesos.
(Testamento de Martín Lázaro Pantecatl. Año 1551, [93])

§ Ynic ey barrafo yn yoan niquitoa yn nocal yn oncan yn uetztoc tonatiuh yquizayampa ytzticac yn ixayac ynic patlahuac namatl ypan cenmolicpitl auh yn yomotlan ynic uiac ematl ypan ce molicpitl ynin yntech pouiz yn noxuiuan yn ipiluan Francisco Xuarez ynic ce tlacatl ytoca Cathalina ynic ome ytoca Augustina ynic ey tlacatl ytoca Elena Agostina. §
[En el tercer párrafo :] Y las casas donde estoy acostada que las puertas dellas son hacia el oriente que tienen de ancho quatro brazas y un codo y de largo tiene tres brazas y un codo las mando a mis nietas hijas de Francisco Xuarez que la primera se llama Catalina y la segunda Augustina y la tercera Elena Augustina (hija de Ana Xuarez).
(Información sobre el cumplimiento del testamento de Angelina de la Cruz. Año 1579, [780])

§ [F. 7r] yn ipan altepetl ciudad de Mexico a XXV dias del mes de Agosto 1587 años y nehuatl Ysaber Ana nican nichane San Juan Tlatilco quimanaca yntlalman y nopiloa yn ce tlacatl ytoca Andres ynic ome ytoca Joan quincahuilitioh yn itatzin catca yn ytoca Martin Garisto huel yaxcatzin catca auh ynic huiac ematl auh ynic patlahuac omatl yhoan ce yollotli. §
En la ciudad de Mexico a beynte y cinco dias del mes de agosto de mil y quinientos y ochenta y siete años yo Ysavel Ana becina (del barrio) de San Juan Tlatilco [vende el tlalmantli de sus hijos llamados el primero Andres, el segundo Joan que les havía dejado su padre difunto llamado Martin Calixto que era precisamente de él y de largo tiene tres brazas y de ancho dos brazas y un yolohtli].
(Venta de tierra de Isabel Ana a Lorenzo Diego y Juana Petronila. Año 1587, [560])

§ Auh ynique omotepoztocac yn niman oncan oquimocaquiltique ynformacion yn oquitemacaque in Francisco Martin yhuan ypilhuan yhuan oncan quimocaquitique in merced ynic quimotlauhtilique quimomaquilique in Miguel de los Angeles yn iuh ycuiliuhtica ypan amatl ypan xihuitl de mil e quinientos ochenta y seis años. §
Y despues de medidas luego alli entendió Francisco Martin y sus hijos y alli supieron como se le avian dado y echo merced dellas a Miguel de los Angeles como parese por lo escrito y recados dello por el año de mil y quinientos y ochenta y seis años.
(Demanda contra Miguel de los Ángeles e información presentada por Francisco Martín y Lorenzo Tomás sobre tierras de Tlaliztacapan. Año 1589, [592])

§ {F. 36r.] Nehuatl don Francisco Ximenez yn ipaltzinco su magestad nimitzmaca nomandamiento yn tehuatl alguacil mayor Melchior Diez yhuan escribano Miguel Hernandez anquimacatihui yn posision yn itoca Pedro Nalli yhuan yn inamic yhuan yn ipilhuan. §
Yo don Francisco Ximenez governador y juez por su magestad mando a vos Melchior Diaz alguacil mayor e a vos Miguel Hernandez escribano que vais a dar la posesion a Pedro Nali e a su muger e hijos.
(Sentencia dada por el gobernador Francisco Ximénez, sobre la tierra que litigan María Tiacapan y Ana Xoco. Año 1570, [249])

§ [F. 6v.] Nehuatl namatlacuillo Miguel Xuarez ynin tlatocatlanahuatilli oquicacque yn moteylhuia Francisco Martin yhuan yn ipilhuan yn iuh omotzontec yn tlalli milli auh oquitoque ca nel titoylhuizque ca ye umpa catqui yn tlacpac toneteylhuil ca ticnanquilizque. §
Yo Miguel Xuarez escrivano notifiqué el auto aquí contenido y pronunciado por el dicho governador al dicho Francisco Martin y a sus hijos como en él se contiene y respondieron quellos seguian su negocio y que lo tenian ya arriba y que ellos responderían.
(Sentencia dada por el gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [643])

§ [F. 37r.] Nehuatl Melchor Diez alguacil mayor yhuan escribano Miguel Hernandez hotihuallaque yn nican yn ipan tlaxillacalli San Sebastian Zacatla ynic ticmacaco posesion yn Pedro Nalli yhuan in ipilhuan yhuan yn ihueltiuh otiquimoncallaquique yn intlalpa ynic motamachiua yn tlalmantli ynic huiyac caxtolmatl omome yhuan ce macolli ynic patlahuac chiconmatl caltech onaci. §
Yo Melchior Diaz alguacil mayor y el escribano Miguel Hernandez venimos a donde se nos mandó que es este barrio [tlaxilacalli] de Sant Sevastian Zacatlan a que diésemos la posesion a Pedro Nali e a sus hijos y hermana e ansi se la dimos e su tierra que por la medida del zuelo (tlalmantl) tiene de largo diez y siete brazas y media (sic pro : medida de un hombro a la mano) y de ancho tiene siete brazas que es hasta la esquina.
(Posesión dada por el alguacil y el escribano a Pedro Nalli de la tierra que litigaban. Año 1570, [251])

§ Ynic VII tlamantli niquitohua onicpielliaya ymilli yn itoca Pedro de Gante piltontli onpa mani yn San Pablo Apepetzpan onpohual huiac cenpohual patlahuac yn axcan ca zan no nicpiellia nicmacatiuh amo quenmanian quixtoquilizque in nopilhua. §
VII Lo setimo declaro que yo tenía en guarde ciertas tierras para sementeras de Pedro de Gante muchacho las quales estan en el pago de Sant Pablo Apepetzpan que tienen de largo 40 brazas y 20 de ancho y al presente están a mi cargo mando las aya y en ningun tiempo no las pretendan ni se las tomen mis hijos.
(Testamento de Diego Tlacochcalcatl, habitante de San Sebastián Cotolco. Año 1566, [452])

§ [F. 5r.] Yn nican ciudad de Mexico a veinte y dos dias del mes de novienbre de mil e quinientos e ochenta y nueve años yn yehuantzin tlatohuani don Antonio Valeriano governador juez yn icatzinco totlatocauh su magestad yn yehuatl Miguel de los Angeles nican chane Mexico San Juan oncan audiencia occepa ce peticion oquimomaquili yn ipanpa tlalli milli Tlalistacapan ynic mixnamiqui Francisco Martin yhuan yn ipilhuan. §
En la ciudad de Mexico a beinte y dos días del mes de nobiembre de mil quinientos y ochenta y nuebe años. El señor [tlahtouani] don Antonio Baleriano juez gobernador por su magestad aviendo bisto una peticion de Miguel de los Angeles vecino de Mexico (del barrio) de San Juan la qual presentó en audiencia sobre la tierra de Tlalyztacapan sobre el pleito que trata con Francisco Martin e sus hijos.
(Información tomada a los ueuetque de Cohuatlayauhcan, sobre las tierras que los moyoteca recibieron de don Pablo Xochiquetzin. Año 1589, [613])

§ Yn oncan teuhctlatolloyan audiencia oquimottilique oquimocaquiltique yn itechpa tlalli yn onpa Tlaliztacapan ynic moteylhuia Miguel de los Angeles yhuan Francisco Martin yhuan ypilhuan. §
estando en audiencia bido y le dijeron lo qua avian hallado y aberiguado acerca de las tierras de [tachado : Moyo] Tlalyztacapan sobre el pleito que traen Miguel de los Angeles y Francisco Martin y sus hijos.
(Sentencia dada por el gobernador don Antonio Valeriano. Año 1589, [635])

§ [F. 13v.] Juan Tlapaltecatl chane Tolpan tlatlaniloc yn ipanpa y tlali quito testico y nicmati yeuantin yntech poui yn amaxacalque teuan ticpetlaohque yn tlalli ticpetlauilique in Iztactecuihtli Nauatlato Piltzintecuihtli auh yn ascan ypilhuan yn oncan tlachiua ytoca Marina, Martin Olin, Martin Yaotl yniquineltili yn itlatol quitlali ymachiyo. Lucas Garcia, Miguel Garcia alcalde de Cabildo, Martin Vasquez, Francisco Vasquez, don Diego de Mendoza gobernador, Francisco de Guzman, don Baltazar Clemente, Baltazar Jacobo, nixpan mochioh Feliciano de Niza. §
[f. 12v.] Testigo Juan Tlapaltecatl vecino del barrio de Tolpan no le tomaron juramento y que lo que sabe es queste testigo vido co[mo] los Amaxacalque (padres del dicho Martin Yaol y Martin Yaol [sic] y Ynes y Maryna y despues de muerto el padre destos que se nonbra Amasacalquen este testigo a bisto como las han poseydo los dichos Martin Yaol y Martin Olin y Ynes y Marina (hijos del dicho Amaxacalquen) y este testigo se las [ha] ayudado[sic] a romper y beneficiar [a Iztactecuitli Nauatlato, Piltzintecuihtli] (sin contradicion alguna) esto sabe [tachado : por] biene firmada de Lucas Garcia y de Miguel Garcia alcaldes y de Martin Vazquez de Francisco Vazquez y de don Diego de Mendoza gobernador y de Francisco de Guzman alcalde y de Baltazar Clemente y de Baltazar Xacobo y del escribano que se llama Felisiano de Nysa. Juan de Riberol [rúbrica].
(Información tomada por Lucas García en Tolpan a Alonso Tlapixqui, habitante de Santa Inés, a Diego de Santiago y a Juan Tlapaltecatl, habitantes de Tolpan. Año 1558, [23])

§ [F. 260v.] Axcan martes V dias del mes de mayo de 1551 años yzcatquin notlatol niquitotiuh y nehuatl y ni Martin de Lázaro yn nocal amo ypa mahuazque yn nopilhuan yn cihuacalli ihuan yn acocalli yhuan yn tlaquetzalchayahuac mochi itech pouhqui yn Anton Topilaneuc auh yn oncan nihuetztoc y nica teycac ytech pouhqui yn Hernanto Ycnoxochitl auh in tlanepantla ycac yn tlaquetzalchayahuac ytech pouhqui y nonamic auh yn nomil yn Cohuatlayauhcan napohualli yc tlapiezquen yn Anton [Topilaneuc] yhuan yn Azcapotzalco napohualli oc ye ytlazacamol yetiuh yn inantzin no ytech pouhquin yn Anton. §
Testamento de Martin Lazaro [F.261r.] Oy martes cinco dias del mes de mayo de mil y cincuenta años [sic] hordeno y mando de mi boluntad yo Martin Lazaro que no tengan enojos ni rencillas sobre mis casas mis hijos la casa de las mugeres que dicen cihuacali con la casa de los soberados [sic pro : sobrados] y los corredores sea todo para Anton Topilaneuc y la casa donde al presente estoy echado con lo que está junto pegado a ella sea para Hernando Hicnosuchitl y la casa que está enmedio con el portal que tiene sea para mi muger y las tierras que tengo en Coatlayauccan que son ochenta brazas sean para Anton Topilneuc justamente con ochenta brazas de tierra questan en Azcaputzalco las quales ronpió y labró de nuebo su madre asimismo sean para el dicho Anton.
(Testamento de Martín Lázaro Pantecatl. Año 1551, [89])


HIJA DE
§ Ynic XII niquitohua onicac miccacalli tonatiuh yquizapanpa ytzticac ynic ontetl mixnamicticac tonatiuh ycalaquiyanpa ytzticac tlecopayo yehuatl calle catca yn Tenanhuehue yhuan Totozacatzin auh yspantzinco onez in frovisol inic onicnocohuiz nicmacaz chicom pesos yehuatl quimati yn brovisol yn tla onmoten tominez concuizque in nopilhuan Ana yhuan nonamic yhuan in tlalli yn ipa mani ca notlal niquinmaca amo ytlacahuiz. §
XII Lo deceno declaro que unas casas de un difunto que su entrada tiene hacia donde el sol sale y tiene otra casa frontera que tiene su entrada hacia donde el sol se pone con una recamara [F. 60r] las quales casas fueron de uno que se llamaba Tenanhuehue y de otro que se nombrava Totozacatzin de las quales tuvo noticia el provisor e yo quedé de las comprar en siete pesos y el provisor lo sabe y si las pagaren las ayan la dicha mi hija [Ana] y la dicha mi muger con el suelo en que estan edificadas porque el dicho suelo en que están es mio ( y le doy el derecho dellas) y esto se cumple.
(Testamento de Diego Tlacochcalcatl, habitante de San Sebastián Cotolco. Año 1566, [457])

§ [Al margen izquierdo : Oneltic omacoc 2 pesos] Ynic 7 tlamantli niquitohua nechmacaz home pesos quinmacaz yn nopilhuan ytoca Juana Tequihua yxhuiuh. Auh yn Magdalena centetl crucifixus yhuan hontetl totlazonantzin Santa Maria ytech pohui yn nopilhuan yhuan hontetl caxa ytech pohui yn nopilhuan yhuan home metlatl yhuan chicontecl tecomatl yntech pohui yn nopilhuan. §
Lo septimo digo que me debe dos pesos e mando se les dé a mis hijas [tachado : Juana Tequihua] el nieto de Ana [sic pro : Juana] Tequihua (e una imagen) e un crucifixo y dos imagenes de nuestra señora Santa María mando se dén a mis hijas y dos caxas tanbien las mando a mis hijas y dos piedras [F. 9r.] de moler y siete xicaras (que llaman tecomates) los mando a mis hijas.
(Testamento de Juana Francisca, habitante de San Sebastián Tzaqualco. Año 1576, [423])

§ Auh yn inpilhuan omentin yn oquincauhtiaque ynic ce ytoca Ana Tepi ynic ome Maria Tlaco auh ypan quitlalitiaque testamento yni quinmacatiaque yn calli ontemani yuan ytlallo yn ipan mani yn oquinmacatiaque yn inpilhuan omentin. §
Y dos hijas que dexaron que la una se llama Ana Tepi y la otra con que son dos que se dicen María Tlaco que en su testamento les dexaron las dichas las dichas casas que son dos aposentos con su tierra sobre que estan edificados y se las dexaron a las dichas sus dos hijas.
(Información y posesión a solicitud de Baltasar Pedro y Marta Tepi, sobre casas y tierras que heredaron de Juana Francisca. Año 1582, [430])

§ Ynic 2 tlamantli niquitohua yn nopilhuan Ana yn occe ytoca Maria yn omextin yntech monequiz yc huapahuazque yn XVII pesos yntech monequiz yn tla quinemiltiz yn dios. §
Lo segundo digo que mis hijas la una Ana y la otra que se llama Maria [al margen izquierdo : herederas] para entranbas seran menester para con que se crien diez y siete pesos seran menester para ellas si dios las dexare lograr y bivir.
(Testamento de Juana Francisca, habitante de San Sebastián Tzaqualco. Año 1576, [418])

§ Ynic 3 tlamantli niquitohua y calli hontetl poertatitlan tlantica ynnemac yn nopilhuan honcan motlachichihuilizque auh yn nepa centetl ca ne miccacalli. §
[F. 8v.] Lo tercero diga que las casas que están hasta donde están hechas dos puertas esto es para mis hijas donde se estén y lo labren y es otro aposento de aculla es de difuntos.
(Testamento de Juana Francisca, habitante de San Sebastián Tzaqualco. Año 1576, [419])


HIJO
§ [F. 260r.]Yhuan Toztlan nictemacac nocozquin ymachiz yn Martin Tzapotla tiachcauh ytla yquitlaocolizque yn nopilhuan ma uel za macuil peso quimacazque ye yxquich y notlatol niquitotiuh nehuatl ni Martin de Lazaro Moyotla nochan ocatca yzcatqui yhuan yn tohuehuecal quixelhuiz y nopilhyuan y nohueltiuh ce canaz yn huepantli ce canazque y topilhuan yhuan yn tetl quixelhuiz yxquich concuiz ixquich quicuizque y nopilhua oc yc tepantlatzacuilli quitecazque y nican yhuan cuizque chicuetetl oncan notilmatzin za ye quimatin y nonamic yhuan yn Anto ca yconeuh ce tlacatl noteycauh o peso quimacazque ytoca Ana Tlaco. §
[F. 261v]. Asi mismo declaro que en Toztlan di una piedra que dicen cozcatl de lo cual es testigo Martin Tzapotla tiachcau por ello digo que den lo que les pareciere a mis hiios aunque no sean mas de cinco pesos todo lo qual digo y dejo mandado yo Martin Lazaro becino que soy (del barrio) de Moyotlan. Asi mismo digo y mando que las casas de nuestro patrimonio que mi hermana parta las dichas casas con mis hijos los morillos y de las dos bigas grandes sea el uno para ella y el otro sea para mis hijos y asi mismo se parta por medio la piedra la mitad sea para la dicha mi hermana y la otra mitad sea para mis hijos para que dello agan una pared en esta casa (y el suelo sea todo para los dicho mis hijos porque les pertenece y nadie se lo quite). Asi mismo declaro que dejo ocho mantas que yo traya lo qual dejo en voluntad de lo que se a de acer a mi muger juntamente con Anton como hijo suyo y mando que a una hermana que tengo que se dice Ana Tlaco le den dos pesos.
(Testamento de Martín Lázaro Pantecatl. Año 1551, [93])

Fuente: 1551-95 Docs_México
Notas: ---


Entradas


pil - En: 1551-95 Docs_México    pil - En: 1645 Carochi    pil - En: 1780 Clavijero    

Paleografía


-pil - En: 1551-95 Docs_México    

Traducciones


hijo de / hija de - En: 1551-95 Docs_México    diminutivo - En: 1645 Carochi    Partícula que añadida a los nombres los hace diminutivos - En: 1780 Clavijero    

Textos en Temoa

248r 6724

ahpilhuah nom possessif sur pil li préf nég